Arch

Administrator · Administrator

TADEUSZ BOROWSKI

ur. 12 listopada 1922 w Żytomierzu, zm. 3 lipca 1951 w Warszawie) – polski poeta, prozaik, publicysta.

Życiorys

Urodzony 12 listopada 1922, drugi syn Stanisława i Teofili Borowskich. W 1926 roku ojciec został aresztowany i wywieziony do Rosyjskiej Karelii z powodu dawnej przynależności do POW. Cztery lata później matka podzieliła losy męża, została wywieziona na Syberię nad Jenisej. Dwaj mali chłopcy pozostali sami. Starszy – Juliusz – trafił do internatu, młodszy Tadeusz dostał się pod opiekę ciotki. W 1932 roku Stanisław Borowski został wymieniony za więzionych w Polsce komunistów i znalazł się w Polsce. Dwaj chłopcy: czternastoletni wtedy Juliusz i dziesięcioletni Tadeusz wyruszyli w samodzielną podróż z Żytomierza przez Koziatyn, Kijów do Moskwy, skąd, zaopatrzeni w oficjalne papiery Czerwonego Krzyża, dalej, do Polski. Prawie nieznany ojciec oczekiwał na synów tuż przy granicy, w poleskich Baranowiczach. Matka przybyła do Polski dwa lata później, czyli latem 1934 roku. Rodzina Borowskich osiedliła się w Warszawie. W 1940 roku ukończył gimnazjum na tajnych kompletach, co zostało opisane w opowiadaniu Matura na Targowej. Studiował polonistykę na tajnym Uniwersytecie Warszawskim, gdzie poznał swoją przyszłą żonę, Marię Rundo (wiele scen z tego okresu zostało włączonych do opublikowanych po wojnie opowiadania Pożegnania z Marią i szkicu Profesorowie i studenci). Pracował w prywatnej firmie budowlanej i współpracował z miesięcznikiem "Droga" ukazującym się w stolicy.
Tadeusz Borowski (po lewej) i Mieczysław Jastrun na kongresie w NRD - rok 1950

W 1943 roku Borowski został wywieziony do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. Kontynuował tam twórczość literacką, pisząc m.in. wiersze, piosenki i kolędy, a także listy do narzeczonej Marii, która również znajdowała się w obozie w Oświęcimiu. Obozowa rzeczywistość została opisana w opowiadaniu U nas, w Auschwitzu..., którego podstawą były wspomniane już listy do Marii Rundo. W sierpniu 1944 roku przewieziono go wraz z innymi więźniami do Natzweiler-Dautmergen, a potem do Dachau. 1 maja 1945 r. więźniowie zostali wyzwoleni przez armię amerykańską. Lecz nie był to koniec męki Borowskiego, gdyż został przeniesiony do obozu dla dipisów, w którym pozostawał do września 1945 r.

Po wojnie przebywał w Monachium. W 1946 roku wrócił do kraju. Współpracował z wieloma pismami. Cztery lata po powrocie do Polski, jego twórczość zaowocowała Państwową Nagrodą Artystyczną.

26 czerwca urodziła mu się córka Małgorzata. Borowski odwiedził żonę w szpitalu. 2 lipca trafił z objawami zatrucia do szpitala. Był w stanie zamroczenia gazem i chemikaliami. Zmarł 3 lipca, przeżywszy zaledwie 29 lat. Przyczyną śmierci było najprawdopodobniej samobójstwo.

Czesław Miłosz sportretował go w książce Zniewolony umysł jako Betę. Antoni Halor i Józef Gębski w oparciu o prozę Borowskiego, z wykorzystaniem oryginalnych taśm filmowych z lat 1939-1945, zrealizowali wybitny, wielokrotnie nagradzany film dokumentalny "Testament".

Twórcą biografii Borowskiego "Ucieczka z Kamiennego świata" jest jego przyjaciel, obecnie wykładowca na UW Tadeusz Drewnowski. Jest także edytorem "Niedyskrecji pocztowych. Korespondencja Tadeusza Borowskiego".

Proza i poezja Borowskiego, przepełniona koszmarem i tragizmem pokolenia Kolumbów, jest jednym z najważniejszych "dokumentów" opisujących rzeczywistość kacetów.

Twórczość

* Wiersze:
o Gdziekolwiek ziemia (1942)
o Arkusz poetycki nr 2 (1944)
o Pieśń

* Opowiadania:
o Byliśmy w Oświęcimiu (1946. z K.Olszewskim, J. Nel-Siedleckim)
o Pewien żołnierz. Opowieści szkolne (1947)
o Kamienny świat (1948)
o Pożegnanie z Marią
o Matura na Targowej
o Chłopiec z Biblią
o U nas w Auschwitzu
o Ludzie, którzy szli
o Dzień na Harmenzach
o Proszę państwa do gazu
o Śmierć powstańca
o Bitwa pod Grunwaldem
o Kamienny świat

[link widoczny dla zalogowanych](poeta)